Tijd voor een andere kijk op werk: "Vraag uzelf eens af: waaruit bestaat een goed leven?"

We vinden het belangrijker dan ooit om te werken, terwijl er steeds minder te doen is. Tijd dus voor een andere kijk op werk, vindt de Amerikaanse historicus James Livingston. Hij schreef het spraakmakende boek 'No more work'.

Protestanten “Sinds de Reformatie denken we dat werk verheffend is,' begint Livingston in Trouw. "Goed voor je karakter, discipline, eerlijkheid, stiptheid, initiatief, noem maar op. Daarvoor dachten we dat werk iets was voor de onderworpenen. Wanneer je voor iemand werkte, dan was je slaafs en afhankelijk.” Hij vervolgt: "Dankzij de protestanten denken we dat we een prooi voor de duivel zijn als we nietsdoen en onszelf niet nuttig maken. Maar zo dachten ze in de Oudheid niet. Nietsdoen is een kunst, dachten ze. Als je het beheerste, kon je je ontwikkelen tot wie je werkelijk bent. Je kon iets over jezelf leren, je kon lezen, met mensen praten..."

Inkomenskloof Werken is dus niet per se goed voor je karakter betoogt de geschiedkundige. "We kennen nu een groeiende inkomenskloof. Natuurlijk waren er altijd verschillen in wat we verdienden, maar we leefden met het idee dat je met wat meer inzet meer kon verdienen dan de anderen die luier waren. Vandaag bestaat er geen enkele relatie meer tussen inspanning en beloning. De bankiers op Wall Street ontvangen gigantische bonussen, en wanneer het misgaat, mogen wij, belastingbetalers, hen redden, waarop de economie in elkaar zakt, wij onze baan verliezen en zij nog steeds hun bonussen opstrijken! Wat leer je dan? Dat je heel wat meer geld verdient als je op Wall Street gaat werken of een drugsdealer wordt. Je leert dus dat criminaliteit loont.”

Robots Een ander probleem voor de arbeidsmarkt is de opkomst van de robots. "Economen van de Massachusetts Institute of Technology stellen dat de digitale technologie steeds meer dingen kan doen waarvan we nog altijd denken dat alleen mensen ze kunnen - en de ontwikkelingen gaan razendsnel. Volgens Oxford-economen dreigt binnen twintig jaar zeker tweederde van de huidige banen daardoor uit te sterven."

Basisinkomen Net als steeds meer wetenschappers en publicisten pleit ook hij voor een basisinkomen. "Alle volwassenen, of ze nu werken of niet, moeten iedere maand een bedrag krijgen waarmee ze rond kunnen komen. Het kán niet anders. De arbeidsmarkt heeft gefaald en valt niet meer te herstellen.” En nee, daar worden mensen niet lui van, weet Livingston. “Alle studies naar experimenten met het basisinkomen laten zien dat het geen enkel effect heeft op de werkethiek. Mensen blijven werken, ze blijven netjes getrouwd, verbrassen het niet in de kroeg. Het bewijs is overweldigend.”

Belasting Ook moreel ziet hij geen probleem. "Veruit de meeste grote bedrijven betalen weinig tot geen belasting. Hoort u? Weinig. Tot. Geen. Belasting... Wíe krijgt er op dit moment iets voor niets? Is dat soms wél moreel verantwoord?" We moeten af van het idee dat werken een morele plicht is. “We zijn slaven van een ideologie die ons vertelt dat we moeten werken om een fatsoenlijk en verantwoordelijk mens te zijn."

De rebelse historicus besluit: "Vraag uzelf eens af: waaruit bestaat een goed leven? Hoeveel heeft u daarvoor nodig? Het lijkt me veel nuttiger om die vragen te beantwoorden dan om je iedere dag voor een hongerloontje het schompes te werken, zodat een paar eikels meer winst kunnen opstrijken. We zouden vrij moeten zijn om te zeggen: weet je wat, ik ben helemaal klaar met werken, ik ga doen wat ik wil.”

Bron(nen): Trouw