Lekker nostalgisch? We verlangen terug naar een tijd die niet bestaat

Nostalgie is hip. We draaien weer platen, de jaren tachtig herleven op Netflix en er liggen 'vergeten groenten' in de supermarkt. Maar verlangen we niet terug naar een tijd die eigenlijk niet echt bestaat?

Anouk Smeekes, hoofddocent Interdisciplinaire Sociale Wetenschap aan de Universiteit Utrecht, vertelt in het AD dat nostalgie warme gevoelens oproept en het leven extra kleur geeft. "We gaan ons daardoor beter voelen. Het zorgt voor optimisme en meer zelfverzekerdheid.’’

Het is zelfs goed voor de gezondheid. "Als je mensen vraagt om nostalgische herinneringen op te roepen, dan stijgt hun lichaamstemperatuur en neemt de activiteit in het deel van de hersenen dat je een fijn gevoel geeft, toe’’, zegt Smeekes.

Maar nostalgie is wel een reactie op een negatieve gemoedstoestand. "Als mensen gebukt gaan onder crises, oorlogen of ongewenste sociale veranderingen. Zij neemt toe in tijden van grote veranderingen, als alles te complex wordt en we meer vervreemd raken van elkaar.’’

Ad van Liempt, medebedenker van het tv-programma Andere Tijden en auteur van het boek De Roaring Fifties, voegt toe: "De indruk wordt gewekt dat alles beter was dan nu, maar mensen verlangen dan terug naar een tijd die nooit is geweest. We hebben een veel te rooskleurig beeld van de jaren 50. Al was die tijd zeker niet saai, juist spannend. Want toen is de basis gelegd voor veel vernieuwing, van de introductie van de supermarkt en de Deltawerken tot het profvoetbal.’

Zeker collectieve nostalgie heeft een schaduwzijde, stelt Smeekes. "Die vorm van nostalgie wakkert wij-zij-denken aan. Door nostalgisch te zijn over het nationaal verleden zijn mensen sneller geneigd om te gaan denken in termen van ‘wij’ – de oorspronkelijke bewoners die deel uitmaken van die goeie oude tijd – versus ‘zij’: de mensen die hier later zijn gekomen en niet bij dat rooskleurige verleden horen."

Bron(nen): AD.nl