De zwarte kant van sociale media en de wetgeving

Veel voorspellingen uit het boek over Generatie Z zijn inmiddels meer dan waar geworden. Deze generatie ondervindt nu aan den lijve hoe sociale media en netwerkgedrag de wereld gaan veranderen. Veel van deze veranderingen zullen ten goede zijn. Maar, sociale media hebben natuurlijk ook een duistere zijde. Vandaag bleek dat maar weer met een naakt foto vai What’s app en een gelukkig mislukte zelfmoord poging. En de bedreigingen die daar weer uit voort komen. De dood van Tim en Fleur hebben velen de ogen geopend. Toch is het niet nieuw. Het is al jaren aan de gang. Op 22 september 2010, om 20.42 precies, verscheen de volgende boodschap op de Facebook-pagina van Tyler Clementi, een eerstejaarsstudent aan Rutgers University: ‘jumping off gw bridge sorry’. De begrijpende lezer las hierin: ‘Ik ga van de George Washington brug springen, sorry’. Een paar dagen later werden zijn identiteitsbewijs en rijbewijs gevonden aan de voet van deze brug. Tyler was verdwenen: zelfmoord. De aanleiding voor de tragische en nutteloze dood van Tyler Clementi was een live via iChat (een online chat programma) uitgezonden vrijpartij van Tyler met zijn vriendje. Zijn kamergenoot, Dharun Ravi, en een ‘vriendin’ Molly Wei leken het een hilarisch idee om Tyler op deze manier voor schut te zetten. Na een verzoek van Tyler om de kamer een paar uur voor zichzelf te hebben, deden zij een aankondiging op twitter. Vervolgens zette ze een webcam aan zonder dat Tyler daarvan op de hoogte was. Tyler was 18 jaar oud en eigenlijk nog niet uit de kast. Nadat het Tyler duidelijk werd wat er was gebeurd, typte hij zijn afscheidsbericht op zijn Facebook pagina, ging op weg naar de brug die New Jersey verbindt met New York City en sprong het donkere water en zijn dood te gemoed. De dood van Tyler Clementi was er een in een rij tienerzelfmoorden die Amerika opschrikte in de tweede helft van 2010. De meeste slachtoffers waren gepest voor hun, vermeende, homoseksualiteit. Dat pesten gebeurde meestal via het web. De recente zaken deden denken aan de beroemde “Olivia Haters Club”, een pagina op de in Amerika populaire netwerksite MySpace. Deze zaak speelde in 2006 en was een van de eerste keren dat de duistere kant van sociale media aan het licht kwam. Olivia was een middelbare scholier met epilepsie. Haar kortzichtige klasgenoten vonden haar een ‘freak’ en creëerde de pagina. Gelukkig voor Olivia waren haar ouders er op tijd bij en kon ze overstappen naar een andere school. In Nederland zien ineens het verschijnsel ‘bezemen’. Je bezemt iemand door een bezem-filmpje te plaatsen op, meestal, YouTube. Een bezem-filmpje is een beledigend filmpje waarin het slachtoffer meestal wordt uitgemaakt voor hoer. Vaak zijn het achter elkaar gezette foto’s of filmpjes die stiekem met de mobiel zijn gemaakt van het slachtoffer. Over de foto’s heen worden teksten geprojecteerd als: ‘dit is de hoer van Rotterdam’. Vaak gaat dit gepaard met email-adres en telefoonnummer van het minderjarige slachtoffer. Onderzoek onder 1200 Nederlandse kinderen in 2008 laat zien dat een op de vier jongeren het slachtoffer is geweest cyberpesten. 16% van de ondervraagden geeft aan wel eens te hebben gepest.Cyberpesten is waarschijnlijk de meest voorkomende ‘misdaad’ op sociale netwerk-sites. Meestal is het volgens de daders onschuldig bedoelt, maar de effecten zijn heel groot. Naast ‘bullying’ bieden sociale media nog tal van andere mogelijkheden aan kwaadwillende internetters. Er zijn gevallen bekend van chantage (‘als je me geen geld geeft, zet ik die foto’s op internet’), diefstal van identiteit (plotseling twittert iemand onder jou naam de vreselijkste dingen) en inbreuken op portretrecht (je foto verschijnt ineens op een site). Generatie Z kent de gevaren van het sociale web. Ze zijn niets anders gewend. Zoals de bewoners van de Serengeti niet bang zijn voor wilde dieren, omdat ze er tussen zijn geboren. De voordelen wegen echter vele malen zwaarder dan de nadelen. Generatie Z snapt ook dat vrijheid op het web van cruciaal belang is voor de effectiviteit van sociale media. Hoe minder regels, des te efficiënter functioneert de online interactie. Generatie Z is allergisch voor regels, grenzen en barrières op het net. Ze zullen ze niet accepteren.En als ze al worden ingevoerd, dan zal Generatie Z ze, zodra ze aan de macht zijn, weer afschaffen
René Boender & Jos Ahlers.