Knieval Merkel zorgt voor Europese stap vooruit

Net als bij voetbal gaat het bij Eurotoppen ook over ego’s. Grote, kleine, sterke, slappe, ijdele, bescheiden ego’s noem maar op. En van de ‘clash’ tussen al die ego’s hangt af of het hoogste college van Europa iets tot stand brengt, dat mogelijk later de moeite van het herinneren waard is. Zo kwam de Duitse bondskanselier Helmut Kohl altijd met een bus. Dan kon hij bij aankomst statig met dat grote, zware lijf het trapje bij de toegangsdeur afdalen; dat zag er beter uit dan je moeizaam vanaf de achterbank van een limousine omhoog hijsen. De Franse president Jacques Chirac liet zich bij aankomst vergezellen met een zestal motoragenten op Harley Davidsons en schreed dan steevast geëscorteerd door twee vijfsterren generaals de arena binnen. Ook al vermeldde de agenda slechts de verdeling van de visquota.
Stuipen
De huidige Europese raad is recentelijk natuurlijk twee zeer aanwezige ego’s verloren: het opgewonden standje Nicolas Sarkozy en de gladde ijdeltuit Silvio Berlusconi. Hun opvolgers, Francois Hollande en Mario Monti, vallen zeker niet op door hun bravoure, maar wisten als sluwe nieuwkomers behendig hun stempel op de Eurotop te drukken. Daarbij welwillend bijgestaan door de Spanjaard Mariano Rajoy, die zo’n financiële puinhoop met zich meetorst dat hij alle Europese regeringsleiders de stuipen op het lijf weet te jagen. Want dat is het spel dat op de Eurotop is gespeeld: als de Europese geldkraan naar de banken niet verder opengaat, zal de euro in een vrije val terechtkomen, zo dreigden de vertegenwoordigers van de Club Med onder leiding van met name Mario Monti. Hij kon daarbij stevig leunen op het krediet, dat zijn collega-regeringsleiders hem hebben meegegeven toen hij de failliete boel van Berlusconi overnam. ‘Ik bezuinig, ik doe wat jullie willen, help mij dan ook uit de nood’, zo bespeelde hij zijn collega’s. Een boodschap vooral richting de Duitse bondskanselier Angela Merkel, de ongekroonde koningin van het spaarzame noorden. Aan haar de afweging om de kapitaalmarkten nog een keer op hol te laten slaan of toch met haar hand over haar hart te strijken. En omwille van de ego Monti deed de ego Merkel een stapje opzij. ‘In het belang van Europa’, heet dat.
Wiedergutmachung
Maar het is eerlijk gezegd allesbehalve de eerste keer, dat op het hoogtepunt van een crisis de Duitsers water bij de wijn doen. Of het nu ging om de financiën van Europa, of de machtsverdeling binnen de Unie, het is niet ongewoon dat Duitsland uiteindelijk het onmogelijke compromis toch mogelijk maakt. Meestal door op de valreep, in een nimmer eindigende Wiedergutmachung, de rekening op te pakken. Maar de ego Merkel bedong wel een prijs: de afspraak, dat het toezicht op de banken niet langer een nationale, maar een Europese zaak wordt, is allesbehalve een kleine stap in de Europese geschiedenis. Dat dat toezicht in handen komt van de vooral uit Duits hout opgetrokken Europese Centrale Bank is meer dan winst: ‘Frankfurt’ is anders dan ‘Brussel’ wars van politiek. Angela Merkel keerde, ondanks de knieval, dus allesbehalve met lege handen terug in Berlijn. Haar inzet werd zelfs politiek beloond met een glansrijke zege in de Bondsdag: ook de oppositie steunde haar Europa-politiek. En Nederland? Premier Rutte speelde als de Nederlandse verdediging op het EK: onzichtbaar en zeker, als het om een stap naar voren ging, niet van de partij. Voor zijn ego moet Rutte het duidelijk niet van Europa hebben.