Kun je een verslaving weg opereren?

HERSENOPERATIES IN CHINA TEGEN VERSLAVING In toenemende mate wordt duidelijk dat de onstilbare behoefte aan zoet en vet een vorm van verslaving is. Hij kan in het lijstje verslavingen geplaatst worden: gokverslaving, seksverslaving en natuurlijk ook nog de oude vertrouwde alcoholverslaving, de nicotineverslaving, de heroïneverslaving. Maar bij die laatste drie gaat het om meer dan alleen gedrag. Wat valt eraan te doen? Halen we het verhaal van de ijzeren wilskracht van stal en berijden we dat stokpaardje nog eens flink? Of zijn er andere mogelijkheden? Wat is de rol van de arts in het bestrijden van verslaving? Welke middelen heeft hij tot zijn beschikking? En wat kan de overheid betekenen? De basis voor verslaving is simpel. In de hersenen hebben we een centrum waar gedrag dat voor ons goed uitpakt en plezierig is zorgt voor het vrijkomen van dopamine. Dat geeft ons de kick. Dat is het mechanisme in de evolutie waardoor gedrag dat gunstig voor ons is beloond wordt. We moeten zoet en vet verorberen als het er is, want in tijden van schaarste is het er niet, maar je gaat maar niet zo maar veel eten. Er moet iets zijn dat je aanzet, dat je ervoor beloont. Dopamine! En wat als je je op een manier gedraagt die je veel geld oplevert? Dat zou je moeten herhalen, want dat is wel handig bij het overleven. Pang: dopamine. Maar vervelend als je dat koppelt aan gokken. Bij alcohol, heroïne en nicotine volgt er dan vervolgens ook nog eens lichamelijke afhankelijkheid. Tot zo ver een nog al simpele uiteenzetting van de theorie over hoe gedrag verslavend kan zijn. De aanpak? Ermee om leren gaan zeggen veel deskundigen (en vooral de leken die geen flauw idee hebben van hoe lastig een verslaving kan zijn), maar dat blijkt niet zo simpel. We hebben inmiddels een bibliotheek opgebouwd van onderzoeken om dat te bereiken, maar lang niet iedereen is in staat om af te zien van dat gedrag dat zoveel plezier brengt. Laten we dit de therapiekant noemen: behandelingen die zich op het verslaafde individu richten. Wat zou het prettig zijn als het er helemaal niet was. Dan was de verleiding er ook nooit. Zouden we niet samen (lees samenleving en lees dus ook overheid die onze samenleving bestuurt) kunnen zorgen dat de verleidingen uit de buurt zijn. Dat proberen we bij sommige drugs, we proberen het in toenemende mate ook met tabak. Lang niet alles kun je verbieden, maar je kunt als overheid wel voor drempels zorgen, vooral bij groepen (lees kinderen) om ze enigszins te beschermen. Laten we dit de aanpak noemen die zich op de omgeving waarin de verslaafde (maar ook de potentieel verslaafde) moet leven. Vorige week stond in de Times een artikel over een nieuwe aanpak, die sinds kort mogelijk is. Je kunt in de hersenen het beloningscentrum (ook wel pleziercentrum) waar de dopamineproductie wordt geregeld vernietigen. In China hebben artsen hun toevlucht tot deze aanpak gezocht. Radicaal, maar effectief. Maar is een arts gerechtigd om het pleziercentrum van de mens zo maar uit te schakelen? Verslaving weg, maar ook alle lol in het leven. Staat het voordeel wel in verhouding tot de nadelen die de aanpak met zich mee brengt? Wat gaat voor? En wie moet die keuze maken? De verslaafde? De arts? Of de overheid? Hoe dan ook: de overheid heeft überhaupt niets meer te maken met een individuele behandeling. Die mag zorgen dat de omgeving waarin we leven de kans op het verslaafd raken tot een minimum wordt beperkt. Nannystate? Nee, zorgzame samenleving. De samenleving moet zich niet op het terrein van de individuele aanpak begeven. Dat doen de artsen, de therapeuten. In het merendeel van de gevallen lukt het dan wel om van een verslaving af te komen, hoewel meestal je hele leven het verlangen blijft. Het zorgt wel eens tot terugval, maar daarna krabbelen weer op. Het is net als in de echte wereld. Vallen en opstaan.Maar wat als het dan toch niet lukt, helemaal niet? Als iemand die verslaafd is zo wanhopig is dat hij meent het absoluut niet meer aan te kunnen, dan zou hij aan zijn arts kunnen vragen de knop in het pleziercentrum in de hersenen uit te zetten. Het is vergelijkbaar met het onderdrukken van de geslachtshormonen van mannen die keer op keer kinderen seksueel lastig vallen: castratie. Dat zou alleen op verzoek van de persoon zelf mogen gebeuren.