Pas op voor de Rode Mantels

Drie jaar lang hebben al dan niet zelfbenoemde deskundigen geroepen dat de eurozone op instorten staat. Griekenland. Portugal. Spanje. Italië. Amerikaanse economen en de Britse financiële pers waarschuwden om het hardst dat de ondergang nabij is als de Europese Centrale Bank zou blijven weigeren de geldkraan open te zetten en als Angela Merkel zou blijven vasthouden aan haar bezuinigingsdoctrine. Dan zou het fragiele bouwwerk van de monetaire unie imploderen. Bankiers en politici wezen in schrille bewoordingen op de kosten van een opsplitsing van de eurozone of het besmettingsgevaar als een land zou worden gedwongen eruit te stappen. In Athene werd permanent gedemonstreerd tegen de Duitsers en in Hilversum gaf het tv-programma van Pauw & Witteman Ingeborg Beugel een seizoen lang alle ruimte om uit de doeken te doen hoe zielig het hartvochtige bezuinigingsbeleid uitpakte voor de Grieken omdat de Duitsers niet wilden betalen. Alle oplossingen voor de crisis kwamen op hetzelfde neer: de probleemlanden moesten bezuinigen, maar voorzichtig en met mate. De crediteurenlanden – Duitsland voorop – moesten dokken. Zij moesten hun creditcard op tafel leggen. Ondanks deze veelkoppige druk hield Angela Merkel min of meer voet bij stuk: eerst zien, dan geloven. Eerst bezuinigen, dan steun. Die jaar lang leverde dit de Europese bestuurlijke variant op van het kroegenspelletje armpje duwen. Grommend en morrend stemden de landen die hun hand moesten ophouden telkens in met bezuinigingen en met frisse tegenzin gaf Duitsland telkens iets toe met kredietverstrekking. Serieuze politieke tegenbewegingen in de geldgevende landen waren er nauwelijks. Premier Rutte doet stoer in Den Haag, maar gaat als het erop aankomt mee met de grote jongens in Brussel. De PVV heeft een verkiezingsthema gevonden, maar is in de Nederlandse politiek gemarginaliseerd. Finland ligt zo ver naar het noorden dat dissidente geluiden weinig weerklank vinden. Maar sinds kort is er iets aan het veranderen en het is de nachtmerrie van de voorstanders van de euro: niet Griekenland, Spanje of Italië halen de muntunie onderuit, maar Duitsland. Het Europese monetaire project is gebaseerd op de Franse wens van een gemeenschappelijke munt en de Duitse concessie om daarmee onder voorwaarden in te stemmen. Als de Duitsers vinden dat niet langer aan die voorwaarden wordt voldaan en als hun steun begint af te brokkelen, dan is het einde in zicht. De vanzelfsprekendheid dat Duitsland moet inschikken en moet betalen, komt als een boemerang terug. De Duitsers krijgen er genoeg van. Vorige week publiceerden honderdvijftig vooraanstaande economen een open brief waarin ze de Duitse regering opriepen te stoppen met de muntunie. Duitse burgers hebben bezwaarschriften ingediend bij het Constitutionele Hof omdat ze van mening zijn dat de afspraken die in Brussel zijn gemaakt indruisen tegen de Duitse grondwet. Dit Constitutionele Hof, het Bundesverfassungsgericht in Karslruhe, buigt zich de komende maanden over de grondwettelijkheid van het permanente Europese Noodfonds (ESM) en het besluit dat de Europese leiders twee weken geleden namen om geld van dit ESM rechtstreeks aan banken in Spanje (en wellicht Italië) uit te lenen. Ondanks goedkeuring door het Duitse parlement en niettegenstaande de druk van de Duitse regering is het geen gelopen zaak dat het Constitutionele Hof zich klakkeloos schaart achter deze Europese stappen naar een bankenunie en een politieke unie. De inspecteurs van de trojka, de drieëenheid van het IMF, de Europese Commissie en de Europese Centrale Bank die toezicht op de naleving van de bezuinigingsafspraken uitoefent, staan in Spanje bekend als de ‘mannen met de zwarte jassen’. Zij zijn de brengers van het slechte nieuws, de boodschappers van de bezuinigingen. Maar doorslaggevend zijn de mannen en vrouwen met de rode mantels, de rechters van het Duitse Constitutionele Hof. Als in Duitsland de stemming omslaat en men zich van de muntunie afkeert, is het gedaan met de euro.