\n\n
NEDERLANDS REFERENDUM OVER EUROPA LOST NIKS OP
De VVD van nu is de VVD van vroeger niet meer. Ooit waren de liberalen mordicus tegen elke vorm van directe democratie, omdat die niet in het huis van Thorbecke zou passen. Maar nu vindt Diewertje Kuipers, medewerker bij de Telderstichting, het wetenschappelijk bureau van de VVD, een referendum over Europa hoognodig voor Nederland. De liberale ommezwaai dateert overigens al van tien jaar geleden, toen fractievoorzitter Jozias van Aartsen het ineens een goed idee vond de Europese Grondwet door een volksraadpleging te laten goedkeuren. Die vlieger ging niet op, want de Nederlandse kiezers zeiden in juni 2005 'nee'.
Mij lijkt dat de voorstanders van zo'n referendum twintig jaar te laat zijn. In juni 1992 hadden de Denen een referendum over het Verdrag van Maastricht. Tot vertwijfeling van Brussel wezen ze die toen af, om een jaar later na net als de Britten een 'opt-out uit de euro te hebben bedongen in een nieuw referendum alsnog in te stemmen. Ook de Franse president besloot tot een referendum, en haalde ín 1993 een minimale meerderheid voor zijn geesteskind. In Nederland pleitte toen niemand voor een referendum.
Dat suggereert dat er helemaal geen publieke discussie over de euro is geweest, maar dat is niet waar. Onder academici en politici vond een levendig debat plaats, maar het grote publiek en de media (vooral de televisie) waren er niet in geïnteresseerd. Dat debat kwam er inderdaad pas op het laatste moment, in de aanloop naar het referendum in 2005. Dat ging toen ook wel degelijk over Europa, al meenden voorstanders van de Europese Grondwet – die moeite hadden met het verkroppen van hun verlies – dat het over alles behalve Europa ging. Een referendum? Dat nooit meer, was hun reactie. Wat de roep om een nieuw referendum uiteraard versterkt.
Sommige voorstanders van zo'n referendum, zoals Diewertje Kuipers, doen het voorkomen alsof het daarbij niet om een 'ja' of 'nee' tegen Europa gaat, maar om een zuivere discussie die burgers de kans moet geven gehoord te worden. Sorry, maar dit is onzin. Zulke discussies zijn nooit 'zuiver' (wat dat al moge zijn), en het ligt voor de hand dat de eurosceptici zo'n referendum aangrijpen om alsnog tegen de euro te hoop te lopen.
En zo'n referendum zal waarschijnlijk niet eens over de euro gaan, omdat landen van de eurozone helemaal niet uit de euro – die 'onomkeerbaar' is ingevoerd – mogen treden. De burgers worden dan opnieuw op het verkeerde been gezet, net als in 2005, bij het referendum over de Europese Grondwet die geen grondwet mocht heten en later alsnog na enige cosmetische aanpassingen van kracht is geworden.
Zo'n referendum over Europa lost voor Nederland niks op. Sterker, het zal de meningsverschillen die toch al bestaan eerder blootleggen en versterken en vooral de 'nee-zeggers' het gevoel geven dat hen een poets wordt gebakken. Dat versterkt het ressentiment tegen Europa verder en daar is het de meeste voorstanders van zo'n referendum – die zich aangemoedigd voelen door de plannen van de Britse premier Cameron – uiteraard om te doen.
Het gaat ze niet om democratie, maar om aandacht en publiek debat (leuk voor journalisten en opinievormers die altijd wel voor reuring zijn te vinden). Het vermeende 'democratische tekort' van Europa is daarbij een prachtig argument om te bewijzen wat voor bestuurlijk monstrum (bestuurlijke spaghetti in de woorden van Kuipers) de EU is. Maar dat maakt zo'n referendum niet minder vals, want iedereen met gevoel voor politieke verhoudingen weet dat uittreden uit de euro voor Nederland geen optie is. Zo'n referendum kan dus officieel niet over de euro gaan, maar politiek-propagandistisch natuurlijk wel.
Overigens zijn zogeheten volksraadplegingen historisch gezien eerder pogingen van 'sterke leiders' om goedkeuring van het volk voor hun plannen te krijgen. Charles de Gaulle was er een liefhebber van. Hij wilde een ondubbelzinnig 'ja' horen. Ook David Cameron hoopt via dit middel een opstand in eigen gelederen de kop in te drukken. Het gaat dus niet om het luisteren naar het volk, maar om het gebruiken van de vox populi bij het smoren van opposanten tegen de leider.
Alleen heel naïeve liberalen (zuivere democraten in eigen ogen) kunnen denken dat het daarbij om het spel gaat, en niet om de knikkers. Niet doen dus, zo'n referendum over Europa. Niet alleen omdat het niet past in de representatieve democratie van Thorbecke, maar omdat het bedrog is en Nederlandse burgers valse keuzen voorlegt.
De VVD van nu is de VVD van vroeger niet meer. Ooit waren de liberalen mordicus tegen elke vorm van directe democratie, omdat die niet in het huis van Thorbecke zou passen. Maar nu vindt Diewertje Kuipers, medewerker bij de Telderstichting, het wetenschappelijk bureau van de VVD, een referendum over Europa hoognodig voor Nederland. De liberale ommezwaai dateert overigens al van tien jaar geleden, toen fractievoorzitter Jozias van Aartsen het ineens een goed idee vond de Europese Grondwet door een volksraadpleging te laten goedkeuren. Die vlieger ging niet op, want de Nederlandse kiezers zeiden in juni 2005 'nee'.
Mij lijkt dat de voorstanders van zo'n referendum twintig jaar te laat zijn. In juni 1992 hadden de Denen een referendum over het Verdrag van Maastricht. Tot vertwijfeling van Brussel wezen ze die toen af, om een jaar later na net als de Britten een 'opt-out uit de euro te hebben bedongen in een nieuw referendum alsnog in te stemmen. Ook de Franse president besloot tot een referendum, en haalde ín 1993 een minimale meerderheid voor zijn geesteskind. In Nederland pleitte toen niemand voor een referendum.
Dat suggereert dat er helemaal geen publieke discussie over de euro is geweest, maar dat is niet waar. Onder academici en politici vond een levendig debat plaats, maar het grote publiek en de media (vooral de televisie) waren er niet in geïnteresseerd. Dat debat kwam er inderdaad pas op het laatste moment, in de aanloop naar het referendum in 2005. Dat ging toen ook wel degelijk over Europa, al meenden voorstanders van de Europese Grondwet – die moeite hadden met het verkroppen van hun verlies – dat het over alles behalve Europa ging. Een referendum? Dat nooit meer, was hun reactie. Wat de roep om een nieuw referendum uiteraard versterkt.
Sommige voorstanders van zo'n referendum, zoals Diewertje Kuipers, doen het voorkomen alsof het daarbij niet om een 'ja' of 'nee' tegen Europa gaat, maar om een zuivere discussie die burgers de kans moet geven gehoord te worden. Sorry, maar dit is onzin. Zulke discussies zijn nooit 'zuiver' (wat dat al moge zijn), en het ligt voor de hand dat de eurosceptici zo'n referendum aangrijpen om alsnog tegen de euro te hoop te lopen.
En zo'n referendum zal waarschijnlijk niet eens over de euro gaan, omdat landen van de eurozone helemaal niet uit de euro – die 'onomkeerbaar' is ingevoerd – mogen treden. De burgers worden dan opnieuw op het verkeerde been gezet, net als in 2005, bij het referendum over de Europese Grondwet die geen grondwet mocht heten en later alsnog na enige cosmetische aanpassingen van kracht is geworden.
Zo'n referendum over Europa lost voor Nederland niks op. Sterker, het zal de meningsverschillen die toch al bestaan eerder blootleggen en versterken en vooral de 'nee-zeggers' het gevoel geven dat hen een poets wordt gebakken. Dat versterkt het ressentiment tegen Europa verder en daar is het de meeste voorstanders van zo'n referendum – die zich aangemoedigd voelen door de plannen van de Britse premier Cameron – uiteraard om te doen.
Het gaat ze niet om democratie, maar om aandacht en publiek debat (leuk voor journalisten en opinievormers die altijd wel voor reuring zijn te vinden). Het vermeende 'democratische tekort' van Europa is daarbij een prachtig argument om te bewijzen wat voor bestuurlijk monstrum (bestuurlijke spaghetti in de woorden van Kuipers) de EU is. Maar dat maakt zo'n referendum niet minder vals, want iedereen met gevoel voor politieke verhoudingen weet dat uittreden uit de euro voor Nederland geen optie is. Zo'n referendum kan dus officieel niet over de euro gaan, maar politiek-propagandistisch natuurlijk wel.
Overigens zijn zogeheten volksraadplegingen historisch gezien eerder pogingen van 'sterke leiders' om goedkeuring van het volk voor hun plannen te krijgen. Charles de Gaulle was er een liefhebber van. Hij wilde een ondubbelzinnig 'ja' horen. Ook David Cameron hoopt via dit middel een opstand in eigen gelederen de kop in te drukken. Het gaat dus niet om het luisteren naar het volk, maar om het gebruiken van de vox populi bij het smoren van opposanten tegen de leider.
Alleen heel naïeve liberalen (zuivere democraten in eigen ogen) kunnen denken dat het daarbij om het spel gaat, en niet om de knikkers. Niet doen dus, zo'n referendum over Europa. Niet alleen omdat het niet past in de representatieve democratie van Thorbecke, maar omdat het bedrog is en Nederlandse burgers valse keuzen voorlegt.