SNS Reaal: hard en doeltreffend ingrijpen van de staat

Snoeihard naar de banken. De nationalisatie van SNS Reaal die minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem en DNB-toezichthouder Jan Sijbrands vanmorgen aankondigden, laat aan doortastendheid niets te wensen over. De financiële sector wordt op zijn nummer gezet en de snelle jongens van het opkoopfonds CVC die voor hun eigen winst gingen door de risico’s af te wentelen op de staat, zijn ruw buitenspel gezet. Het kost de staatskas 3,7 miljard euro, maar dan daar staan de zekerheid van spaarders en polishouders tegenover, de garantie op de stabiliteit van de financiële sector in Nederland en het staatsbezit van een financiële instelling. Particuliere partijen – aandeelhouders en achtergestelde kredietverstrekkers alsmede de bankensector zelf – worden gedwongen aan de reddingsoperatie mee te betalen. De staat heeft nu twee grote banken in bezit: ABN Amro en SNS Reaal. De ingreep van Dijsselbloem en Sijbrands is mogelijk dank zij de nieuwe ‘interventiewet’ die veel meer armslag biedt aan de staat en de centrale bank om in te grijpen bij probleembanken. Deze wet is er gekomen nadat in 2008 en 2009 was gebleken dat de overheid over onvoldoende middelen beschikte om doeltreffend te kunnen ingrijpen. In het diepste geheim had minister van Financiën Wouter Bos toen al een nationalisatiewet voorbereid, die nooit werd gebruikt. Vijf jaar na het uitbreken van de financiële crisis in 2008 blijkt de Nederlandse financiële sector nog steeds niet in staat om op eigen benen te staan en moet de overheid orde op zaken stellen. Een ding is hetzelfde gebleven: banken weten er een nog grotere puinhoop van te maken dan voor mogelijk werd gehouden. De vastgoedportefeuille van SNS Reaal was nog slechter dan publiek bekend was, onthulde Sijbrands. Er zat geen kapitaal meer in de bank, er begon een uitloop van spaargeld (een half tot een miljard per dag, aldus Sijbrands) en dan is het snel bekeken met een bank. Er zijn grote verschillen tussen de nationalisatie van SNS Reaal nu en het paniekvoetbal bij de nationalisatie van ABN Amro in september/oktober 2008 en de chaotische ondergang van DSB een jaar later. Om te beginnen stond niet Klaas Knot maar directeur toezicht Jan Sijbrands namens DNB naast de minister. Het bankentoezicht mag niet opnieuw het imago van de president van De Nederlandsche Bank beschadigen, zoals bij Nout Wellink gebeurde na de debacles van 2008-2009. Ten tweede is het ministerie van Financiën erin geslaagd om een fout van Wouter Bos – de Kamer laat en onvoldoende informeren – te vermijden. Dijsselbloem heeft de Kamerleden voortdurend vertrouwelijk op de hoogte gehouden van de stand van zaken bij SNS Reaal. Ten derde is er niets uitgelekt. Geen foto’s van lichten bij De Nederlandsche Bank, geen berichten over op handen zijnde interventies, geen gedoe met onwillige rechters die een interventie van DNB blokkeerden zoals bij DSB Bank. De procedure was helder en simpel: gisteravond om 18 uur verliep de deadline, vanmorgen om half negen was de vierde bank van Nederland genationaliseerd. Ten vierde: alle banken worden aangeslagen voor de kosten van de nationalisatie. Volgend jaar moeten ze gezamenlijk 1 miljard euro betalen aan de staat voor de redding van SNS Reaal. Dat zullen de banken niet leuk vinden, maar ze betalen voor de redding van de financiële stabiliteit in Nederland waarvan ze profiteren. Dijsselbloem zet hiermee een stap die vooruitloopt op een soortgelijke Europese maatregel – de ‘bankenunie’ – waarover hij als nieuwe voorzitter van de eurogroep onderhandelt. Ten slotte: het toezicht heeft deze keer niet gefaald. Al vanaf 2011 waren DNB en Financiën intensief betrokken bij SNS Reaal, zonder dat dit in de openbaarheid is gekomen. Er komt een moment dat het ophoudt en er ingegrepen moet worden. Vannacht, op 1 februari 2013, hebben Dijsselbloem en Sijbrands hun tanden laten zien.