Waarom Nederlanders anders stemmen als er geen peilingen zouden zijn

In Nederland wordt er wat af gepeild. Zo vlak voor de verkiezingen zijn meerdere onderzoeksbureaus continu bezig om de stem van de kiezer in kaart te brengen. Maar is dat wel zo'n goed idee? Bijna de helft van de landen op de wereld hanteert een peilverbod in de dagen of weken voorafgaand aan de verkiezingen om zo de kiezer niet te beïnvloeden. Want een poll doet iets met je blijkt uit onderzoek. Wetenschappers van de universiteit van Bergen in Noorwegen lieten een representatieve groep Noren op een computerscherm aangeven hoe ze dachten over een verplichte inenting tegen mazelen. Sommige proefpersonen konden direct hun mening geven, anderen zagen eerst een peiling: 93 procent van de Noren is voor verplichte inenting, 7 procent tegen. Degenen die de peiling te zien kregen, kozen ten eerste vaker stelling en schaarden zich ten tweede eerder achter het standpunt van de meerderheid. Bovendien werkte dit zogenoemde 'bandwagon-effect' zelfversterkend: door de nieuwe stemvoorkeuren in een peiling weer te presenteren aan een volgende groep mensen, groeit de aanhang voor het meerderheidsstandpunt. Maar er is meer dan het effect waarbij kiezers op een partij stemmen alleen omdat hij hoog staat in de peilingen. "Ook voor de strategische stemmers zijn peilingen en mediaberichten over peilingen een belangrijke informatiebron," zegt Tom van der Meer, hoogleraar politicologie aan de Universiteit van Amsterdam tegen . Deze groep, ongeveer een kwart van het electoraat, is bereid zijn stem te veranderen als dit de kans op een gewenste coalitie kan vergroten. Tim de Beer, onderzoeker bij Kantar Public (voorheen TNS-Nipo) voegt daar nog aan toe dat peilingen 'hijgerigheid' in de hand kunnen werken als ze worden gepresenteerd als dagkoersen. Hij zegt in de krant: "Stel partij X verliest op maandag, dinsdag, woensdag en donderdag telkens 2 virtuele zetels in afzonderlijke peilingen. Dan kan dat vier dagen op rij leiden tot nieuwskoppen met de strekking 'Partij X zakt weg'. De partijleider kan dan in een losersframe terechtkomen. Zoiets gebeurde bij Roemer (SP, red.) in 2012." Peilingen kunnen dus op allerlei manieren van invloed zijn op stemgedrag. Dat is goed om in het achterhoofd te houden.

Bron(nen): De Volkskrant