Ben je in de coronacrisis je besef van tijd kwijt? Dat is juist goed

Normaal leef je volgens een strakke planning. In je agenda vink je de activiteiten en taken iedere week af, maar sinds de lockdown is dat anders. De dagen rijgen zich aan een en lijken allemaal op elkaar. Veel mensen weten dan ook nauwelijks meer wat voor dag het is en zien de weken voorbij vliegen. Maar volgens filosofe Joke Hermsen is dat juist goed.

Tijd is geldZe schreef een aantal essays over ons besef van tijd. Hermsen ziet dat we tijd als een schaars goed ervaren waarvan we altijd te weinig hebben. In een interview met Trouw legt ze uit: "Dat gevoel van schaarste is eind negentiende eeuw met de industrialisering begonnen, en het is de afgelopen decennia alleen maar erger geworden. Een van de verklaringen is dat de kloktijd de hoogte van ons salaris ging bepalen: we werden immers betaald voor het aantal gewerkte uren. En dus werd tijd geld, en kon er ook winst behaald worden als er op die tijd bespaard kon worden, als hetzelfde werk in minder uren verricht kon worden. Zo werd die kloktijd al gauw datgene wat ons opdreef en stress veroorzaakte, hetgeen binnen de neoliberale samenleving, waar de mens vooral vanuit economisch perspectief wordt beschouwd, versterkt werd."

De filosofe verklaart: "Als tijd geld is geworden, dan is de tijd niet meer van jou. Dan is tijd iets wat vooral aan werken, verdienen en het werkwoord 'hebben' wordt verbonden. Dat is in mijn optiek een reductie. Want we zijn bovenal ook tijd. Tijd is het fundament onder ons bestaan. Als we al ergens zijn, dan zijn we in de tijd. Ik denk dat we naar een nieuw perspectief moeten, waarin het werkwoord 'zijn' weer aan de tijd verbonden wordt. We moeten de tijd die van ons vervreemd is geraakt, omdat hij het meetinstrument voor 'hebben' werd, weer terug zien te vinden."

Niet met tijd bezigDaar is deze lockdown heel geschikt voor. We hebben immers weer meer tijd over. "Het geldt misschien niet voor iedereen, maar deze overdaad van tijd waarin we onwillekeurig door de lockdown verzeild raakten, maakt de kans op een innerlijke of persoonlijke ervaring van tijd mogelijk, die losstaat van economie, geld, drukte en stress. We kunnen die andere ervaring van tijd op het spoor komen als we niet economisch 'rendabel' hoeven te zijn. Het is moeilijk te beschrijven, maar denk bijvoorbeeld aan wat er gebeurt met je ervaring van tijd als je in een muziekstuk of een verhaal of een mijmering opgaat. Dan ben je even niet met tijd hebben bezig, maar verlies je je in het moment zelf, een eeuwigdurend ogenblik, waarbij je de kloktijd bent vergeten. Zulke momenten van aandacht kun je op velerlei wijze creëren: door te wandelen, te dagdromen, te mediteren, te zingen, een goed boek te lezen, te tuinieren, wat dan ook. Zolang je maar niet bezig bent met het economisch rendement van tijd hebben, tellen of meten." En dan is het dus niet erg als je even niet weet of het maandag of dinsdag is.

Bron(nen): Trouw (€)