"Burn-out ontstaat als je verhaal over je eigen identiteit niet meer kunt volhouden"

Een te hoge werkdruk, langdurige stress, het zijn de meest gehoorde oorzaken van een burn-out. Maar cultuurfilosoof Maarten Coolen zoekt dieper. Hij stelt in dat de aandoening ontstaat 'als je het verhaal over je eigen identiteit niet meer kunt volhouden.’ Coolen definieert een burn-out als 'existentieel opgebrand' zijn. "Als je tegenwoordig een identiteit wilt hebben, iemand wil zijn, moet je een verhaal hebben over jezelf. Onze identiteit heeft een narratief karakter gekregen: je moet je persoonlijke verhaal voortdurend updaten om te zorgen dat je interessant blijft voor andere mensen. Want alleen dan besta je. Mensen met een burn-out lukt het niet meer om dat verhaal in stand te houden. Dat leidt tot een gevoel van zinloosheid. Dat heeft niet alleen betrekking op werk, zoals vaak wordt gedacht: het hele leven heeft geen kleur meer. Het is niet zo dat bepaalde taken je te zwaar worden, het wordt je te zwaar om iemand te zijn.” De filosoof ziet het als een typisch fenomeen van deze tijd. "Vroeger werd je identiteit bepaald door de plaats waar je vandaan kwam, je plek in de gemeenschap en het werk wat je deed. Op sommige plekken is dat nog steeds zo. Ik was in Zwitserland, in de bergen. In een berghut ontmoette ik een man die bergpaden onderhield, in dienst van de gemeente. Hij ontleende zijn waardigheid en identiteit aan die baan en hij was volkomen tevreden. Iedereen vond hem ook zeer respectabel. Dat is in het Nederland van nu bijna onvoorstelbaar. Natuurlijk is werk in ons land nog altijd belangrijk, maar meer voor je biografie dan vanwege je verbondenheid met een bepaalde werkplek. Die werkplek kun je immers zo weer verliezen aan iemand anders.”

Moderniteit De interviewer van Trouw vraagt de filosoof of het niet beter zou zijn om dat 'verhaal' van ons eens wat minder serieus te nemen, maar dat acht hij onmogelijk. "Dat we om iemand te zijn verhalen over onszelf moeten vertellen, is een product van de moderne samenleving, daar kun je niet zomaar uitbreken. Als je de moderniteit wil handhaven, is het loslaten van die verhalen dus geen weg."

Coolen pleit er eerder voor om de burn-out niet als ziekte te zien. "Je kunt je identiteit niet helemaal zelf vormgeven, daar heb je ondersteuning bij nodig. We moeten de burn-out daarom niet als abnormaal blijven bestempelen, maar zien als een uiting van onze cultuur. Je bent niet ziek als je hulp zoekt.”

Bron(nen): Trouw