China geeft elke burger een score voor internetgedrag met vergaande gevolgen

China gaat haar burgers met behulp van big data in de gaten houden en beoordelen op hun gedrag. Naast hun identiteitskaart zijn Chinese volwassenen vanaf 2020 verplicht om ook een 'kredietcode' te hebben. Zo wil China modelburgers creëren. Daarover schrijft de In het zogenoemde Sociaal Krediet Systeem krijgt elke burger een score gebaseerd op zoveel mogelijk online data, zoals meningen op sociale media en koopgedrag in internetwinkels. De Belgische China-specialist Rogier Creemers, verbonden aan Oxford University, kwam deze week met een volledige vertaling van het plan. Hij vertelt: ''Met behulp van de modernste internettechnieken gaat er individueel toezicht op de Chinese burgers worden uitgeoefend. Er wordt een poging gedaan een nieuwe burger te creëren.'' Wie slecht scoort, kan daardoor volgens hem worden uitgesloten van bepaalde banen, huisvesting of kredietverlening om een eigen bedrijf te financieren: ''Op de arbeidsmarkt kan blijken dat je een bepaalde score moet hebben om een functie te kunnen vervullen.'' Om die score tot stand te brengen, is het belangrijk dat grote internetbedrijven meewerken. Creemers gaat er vanuit dat ze dat zullen doen, omdat zij 'in een symbiotische relatie met de regering verkeren'. ''Samen kunnen overheid en bedrijfsleven in China 'big data' op een manier exploiteren die in het Westen niet voorstelbaar is'', meent Creemers. De eerste stap is al gezet door een dochterbedrijf van internetgigant Alibaba. Gebruikers van de betaalapp Alipay krijgen een score tussen 350 en 950 punten voor hun kredietwaardigheid. Die score wordt mede bepaald door hobby's en vrienden. Wie veel online gamet of wanbetalende vrienden heeft, krijgt minpunten, wie luiers koopt, ziet zijn score stijgen. De Chinese pers presenteert het sociale krediet als een methode om de financiële kredietwaardigheid van burgers te bepalen, maar uit het onderzoek van Creemers wordt duidelijk dat het veel verder gaat. Ook uit de website van wetenschapsinstituut CASS blijkt hoever de ambities reiken. Door de grote veranderingen van de afgelopen decennia is China veranderd van 'een maatschappij van bekenden naar een maatschappij van vreemden', valt er op de site te lezen. Morele normen zijn daardoor vervaagd: 'Wanneer menselijk gedrag niet door moraal wordt begrensd, dan is een systeem nodig dat de daden van mensen inperkt.' De sociale kredietscore die de Chinezen toekennen aan burgers lijkt verdacht veel op de Partirank in de Orwelliaanse roman, De Cirkel, van Dave Eggers. Een groot internetbedrijf streeft in het boek naar de absolute macht en totale transparantie. Iedereen deelt alles online en dat wordt weer door anderen beoordeeld, leidend tot een score. Privacy bestaat niet meer. Internetcriticus Evgeny Morozov noemt de Chinese plannen 'een beetje eng', maar passend bij een trend. 'Het gebeurt op de Amerikaanse manier, door bedrijven, of het gebeurt met een sterkere betrokkenheid van de staat, zoals in China, maar dit is waar het financiële kapitalistische systeem heen gaat zelfs of juist in China.'

Bron(nen): Volkskrant