'Veel Duitsers hebben de pest aan andere Duitsers.'

De laatste Nederlandse ambassadeur in Oost-Duitsland, Egbert Jacobs, haalde vrijdag herinneringen op over de val van de Berlijnse Muur, volgende week zondag 25 jaar geleden. Voor de diplomaat kwam vooral de snelheid van de omwenteling als een grote verrassing. Hij maakte hem mee onder de douche, vertelde hij vrijdag grappend op een discussiebijeenkomst op de Duitse ambassade in Den Haag.

Toen op 9 november een DDR-topfunctionaris op tv bekendmaakte dat alle DDR-burgers een uitreisvisum konden aanvragen, dacht Jacobs naar eigen zeggen dat het zo'n vaart niet zou lopen. Die Duitsers zouden er even over doen om dat allemaal bureaucratisch in goede banen te leiden. Hij ging dan ook rustig onder de douche staan in zijn residentie in Oost-Berlijn. ,,Maar toen ik onder de douche vandaan kwam, hoorde ik vuurwerk.''

Aangelokt door het rumoer, ging hij een kijkje nemen in de stad waar hij ,,mensenmassa's'' naar de Berlijnse Muur zag trekken. De grenswachten durfden die menigtes niet tegen te houden. Menig DDR-burger nam voor het eerst een kijkje in het 'consumptieparadijs' van het Westen.

Snelheid

,,De snelheid waarmee het hele proces zich voltrok, is door niemand voorspeld'', aldus de diplomaat. En weinigen dachten toen nog dat Oost-Duitsland het jaar erop al zou opgaan in de Bondsrepubliek. ,,In de burgerrechtenbeweging praatte iedereen over de verbetering van het socialisme en over mensenrechten'', aldus Jacobs. ,,Een week voor de val van de Muur was er op een grote demonstratie nog niet één spandoek voor de Duitse eenheid.''

Dat de leiding in Oost-Berlijn niet het leger kon inzetten tegen de volksopstand, is volgens Jacobs een verdienste van Sovjet-president Michail Gorbatsjov. Russen zaten op sleutelposities in het DDR-leger om dat te voorkomen.

Economische nood

Vooral ingegeven door economische nood hief de DDR zichzelf op 3 oktober 1990 op. In de aanloop naar de hereniging werd Jacobs als Nederlander wel eens gevraagd of hij niet bang was voor een verenigd Duitsland. ,,Ik heb nooit angst voor Duitsland gehad. Maar veel Duitsers hebben de pest aan andere Duitsers.''

Met de Wiedervereinigung (hereniging) kwam de functie van Jacobs te vervallen. Hij pakte zijn koffers en was op 4 oktober 1990 weer in Den Haag: ,,Ik had geen land meer.''