Denkfouten maken we allemaal. Dat kan ook goed uitpakken. Zo zien 'normale' mensen de wereld net iets rooskleuriger dan hij in werkelijkheid is. Depressieve mensen schatten de kans dat iets fout gaat juister in, maar daar worden ze dus niet vrolijker van. Toch is het goed om je bewust te zijn van denkfouten die ertoe kunnen leiden dat je irrationele beslissingen neemt:
- Het Dunning-Kruger effect
Wie het slechtste presteert, is zich het minst bewust van zijn eigen incompetentie. Bertrand Russell zei het al: 'Een van de ergste dingen van deze tijd is dat de domsten overlopen van zelfverzekerdheid, terwijl de intelligente kritische mensen een en al twijfel zijn' - Het slechter-dan-gemiddeld effect
Mensen onderschatten hun vermogen om taken waarvan men denkt dat ze moeilijk zijn uit te voeren, zoals schaken, grappen vertellen, jongleren of computers programmeren. - De impact-bias
Mensen zijn heel slecht in het voorspellen van hun emotionele reactie op toekomstige gebeurtenissen. Ze hebben sterk de neiging die te overschatten: 'Dat overleef ik niet!' - Achteraf-denken
'Ik wist het!' Vooraf ben je optimistisch over de kans van slagen van datgene wat je onderneemt (anders zou je er niet aan beginnen). Als het dan toch niet lukt, zeg je achteraf dat je de kans van slagen toch al niet zo groot achtte. Dat versterkt het idee (of de illusie) dat de dingen beheersbaar en voorspelbaar zijn. - De egocentrische bias
Mensen luisteren niet naar de mening of het advies van een ander. Ze denken het zelf beter te weten. Daarom heeft het niet veel zin om tegen je puber te zeggen dat jij uit ervaring weet dat ... - De geheugen-bias
Als je voor een keuze staat, heb je de neiging om je alleen positieve of negatieve dingen te herinneren. Je herinnering is selectief en niet representatief. Je gaat met de auto, want je herinnert je dat de trein 2 keer vertraging had en niet de talloze keren dat de trein wel op tijd reed. - De projectie-bias
Mensen denken dat ze in de toekomst dezelfde emotionele reacties zullen vertonen als nu. Ze vergeten dat de dingen die ze belangrijk vinden, veranderen doorheen de tijd. - De bias van het verschil
Stel dat je kunt kiezen tussen een interessante, uitdagende baan waarmee je € 60.000,- per jaar verdient en een saaie waarmee je € 70.000,- verdient: dan ben je eerder geneigd om de laatste te kiezen, omdat cijfers vaker de doorslag geven. Kwantiteit (een huis met 4 slaapkamers) wint het vaker van kwaliteit (3 slaapkamers op een interessantere locatie). - Het geloof in een rechtvaardige wereld
Dit is één van de meest voorkomende wanen. Boontje komt om zijn loontje, denk (of hoop) je dan. - De rechtvaardiging van het systeem
De dingen gaan nu eenmaal zoals ze gaan. We geloven dat daar niets aan kan of zal veranderen. Er zijn wel rebellen, maar die zijn in de minderheid. - De opvallendheidsbias
Je leest dat iemand een prijs heeft gewonnen in de Staatsloterij en je koopt een lot. Opvallende gebeurtenissen sturen je gedrag, ook al is de kans klein dat het jou ook overkomt. - De illusie van doorzichtigheid
Andere mensen kunnen je gedachten en je gevoelens niet zo goed aflezen als je denkt.