Robbert Dijkgraaf: "Heel lang leefden we in de waan dat we bepaalde dingen heel erg nodig hadden"

We kunnen uit deze crisis een aantal lessen trekken, legt Robbert Dijkgraaf uit aan het AD. Om te beginnen dat we die vierde vakantie per jaar niet nodig hebben.

Informatie uitwisselenDe hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam en directeur van het Institute for Advanced Study in New Jersey vertelt via Zoom aan de krant: "Na de crisis zullen we voor een deel terugvallen in oude gewoontes, maar sommige dingen zijn blijvend veranderd. De belangrijkste verandering is misschien wel de manier hoe we met elkaar verbonden zijn en hoe we informatie uitwisselen. We merken nu dat fysieke afstand er niet voor alles meer toe doet en dat ik makkelijker met jou online praat dan met mijn buurman hier in Amerika. We zitten 6000 kilometer van elkaar verwijderd, ons contact gaat snel, we horen en zien elkaar en het belangrijkste is: de kans op besmetting is nul. Er ontstaat een democratisch effect: als we in de virtuele wereld duiken, dan zijn we allemaal elkaars buren. We zijn nog nooit zo geïsoleerd en zo verbonden geweest."

OorlogssituatieTegelijkertijd leren we een harde les. "Deze coronacrisis is als een oorlogssituatie. De maatschappij wordt op een harde manier geconfronteerd met de gaten in het vangnet. Een ding is pijnlijk duidelijk geworden: in het verleden is er te weinig geïnvesteerd in kennis, gezondheidszorg en internationale samenwerking. Deze zwakke punten zullen het beleid en debat de komende jaren bepalen.’’

Blinde vlekken"Het goede van een crisis is dat je wakker schrikt," aldus de hoogleraar. "De gangbare fout is echter dat de volgende crisis gezien wordt als een replica van de crisis waar we nu doorheen gaan. Dit virus was een blinde vlek en de grote vraag is: wat voor andere blinde vlekken hebben we? Klimaatverandering, voedselveiligheid en economische ongelijkheid vormen zeker andere grote risico’s die het leven kunnen ontwrichten. Deze crisis maakt duidelijk dat de wereld een enorm ingewikkeld systeem is geworden. Vergelijk het met het wegennet van Nederland: als er ergens een vrachtwagen omkiepert, krijg je een verkeersinfarct en voor je het weet staat het hele land vast. Dit is een metafoor voor de fragiliteit van de internationale samenleving."

Geen schepje er bovenop"Een crisis kan louterend werken omdat we gezamenlijk een gedachte-experiment hebben gedaan. Heel lang hebben we in een waan geleefd dat we bepaalde dingen heel erg nodig hadden. We werken keihard voor de vierde vakantie en om te eten in een sterrenrestaurant. Het hele pakket is los zand en als een element van je leven verandert, dan verandert alles. Onze zoon zei laatst dat hij het eigenlijk prima vond zonder alle auto’s en vliegtuigen. En hij heeft gelijk. We hebben straks een tijd in een alternatieve wereld geleefd en dat maakt het haalbaar om dingen anders te zien. Natuurlijk zullen we uiteindelijk terugveren naar een deel van ons oude leven, maar niet op het niveau zoals we dat gewend waren. En zeker niet met nog een schepje er bovenop.’’

Bron(nen): AD